Το Χειμωνόσπιτο: Ένα παραμύθι «έργο τέχνης» του Δημήτρη Κάσσαρη
«Το Χειμωνόσπιτο» είναι ένα έργο τέχνης. Αυτό το μεγάλο σε σχήμα βιβλίο, με την καλαίσθητη εικονογράφηση που σε παρασύρει στο εσωτερικό του και το γεμάτο αξίες και νοήματα περιεχόμενό του, δεν πρόκειται για ένα απλό παραμύθι. Συνδυάζει τη φαντασία με τον πεζό και τον έμμετρο λόγο, τη μουσική και το τραγούδι, μέσα από ένα παιχνίδι λέξεων και εικόνων. Είναι μοναδικό στο είδος του, όπως μοναδικός είναι και ο πολυτάλαντος δημιουργός του, ο συγγραφέας – ποιητής – συνθέτης – τραγουδιστής Δημήτρης Κάσσαρης.
Το Lifonomy βρέθηκε στο μαγικό κόσμο του Χειμωνόσπιτου και είχε τη χαρά να συνομιλήσει με το συγγραφέα.
Δημήτρη, καλώς ανταμώσαμε στο Χειμωνόσπιτό σου! Εντυπωσιάστηκα από τις πόρτες και τα παράθυρα που είναι ορθάνοιχτα! Κι από τις νότες που παρελαύνουν τριγύρω!
Καλώς σε βρήκα Μαρία! Ευχαριστώ για τη φιλοξενία των ανησυχιών μου στην εξαιρετική σας διαδικτυακή σελίδα Lifonomy που έχετε μαζί με τον Γιώργο Πατσιλίβα, τη Σπυριδούλα Πατσιλίβα και τους συνεργάτες σας. Καλοτάξιδη εύχομαι γιατί είναι μια σελίδα πολιτισμού που δεν πρέπει να λείπει από το αμφιλεγόμενο διαδίκτυο. Όσον αφορά το «Χειμωνόσπιτο», το οποίο είναι το πρόσφατο παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο μου που εκδόθηκε, έχει ακριβώς αυτό το χαρακτηριστικό που εντόπισες και το κάνει να διαφέρει από τα άλλα. Έχει τις πόρτες και τα παράθυρα του ολάνοιχτα, πράγμα αδιανόητο για τη σύγχρονη εποχή μας, σε πόλεις όπου όλοι κλειδαμπαρώνονται πλέον με συναγερμούς, με κάμερες και με πόρτες ασφαλείας. Και με το φόβο μιας απειλής. «Αυτό το σπίτι σε ησυχάζει, σε γαληνεύει», είναι μια φράση από τα τόσα καλά που έχουν γραφτεί από ειδικούς για το Χειμωνόσπιτο και τους ευχαριστώ και από εδώ. Δεν υπάρχει φόβος, γιατί αυτό το σπίτι αποτελεί μέρος και προέκταση της φύσης όπως το φαντάστηκα από την αρχή στο μυαλό μου. Επίσης, τα ολάνοιχτα παράθυρα και οι πόρτες σημαίνουν την αποδοχή της διαφορετικότητας του άλλου. Από αυτά τα ανοιχτά παράθυρα, πουλιά και αέρας μπαινοβγαίνουν ελεύθερα και στα φιλόξενα δωμάτια κουρασμένοι οδοιπόροι βρίσκουν απάγκιο. Ανάβουν το τζάκι και ηρεμούν από τον πολύβουο έξω κόσμο. Το μόνο που ακούν είναι ο ήχος της φωτιάς μαζί με ψιθύρους όπως …»Είναι πολύ όμορφο να καις μέσα σε ένα παραμύθι», ψιθυρίζει το τζάκι,… «Και να αφήνεις την αγάπη να σε τσουρουφλίζει», τα κούτσουρα… «Να σε διαπερνά μια απαλή ζεστασιά» η καμινάδα, ενώ μέσα από το cd του βιβλίου ο τραγουδιστής-συγγραφέας μαζί με ένα μικρό κορίτσι τραγουδούν… «Η αγάπη μικρό χειμωνόσπιτο, στη φεγγαρόλουστη νύχτα, μικρό μου ζεστό χειμωνόσπιτο, καληνύχτα, καληνύχτα».
Από φαντασία και συναίσθημα με ανθεκτικά μονωτικά υλικά στους τοίχους για να μην μπάζει η υγρασία της σκληρής πραγματικότητας και να κρατιέται σε σωστή θερμοκρασία η θέληση και η αγάπη για την καλή ζωή.
Το δώρο που έκανα στη σύντροφό μου όταν της έγραψα μικρά παραμύθια. Αυτή ήταν η αρχική έμπνευση γιατί από εκεί και πέρα το χειμωνόσπιτο το επεξεργάστηκα, το φρόντισα και έγραψα και στίχους που έγιναν ωραία τραγούδια. Ύστερα έβαψα τους τοίχους, σκάλισα τον κήπο και φύτεψα διάφορα οπωρικά, επιδιόρθωσα την στέγη και απ’ έξω έγραψα μια αφιέρωση «Στα παιδιά χωρίς σπίτι, στα παιδιά χωρίς».
Αν απαντούσα με τα μάτια ενός εφήβου το Χειμωνόσπιτο θα βρισκόταν σε κομβικό σημείο, εκεί όπου χτυπάει η καρδιά του κόσμου! Σε σημεία εκκίνησης και σε αφετηρίες νέων ξεκινημάτων.
Αν όμως ήμουν παιδί, θα έβλεπα τον πλανήτη σαν ένα χοντροκέφαλο άνθρωπο που βγάζει καπνούς. Θα έπαιρνα το Χειμωνόσπιτο και θα του το φόραγα καπέλο. Στραβά στο βόρειο πόλο.
Ας ακούσουμε σήμερα, 16 Απριλίου του έτους 16, το παγκόσμιο μήνυμα Αλληλεγγύης από τη Λέσβο από τους αρμόδιους Πατέρες και από τον Πάπα Φραγκίσκο και ας κρίνουμε. Δεν είμαι γκουρού, δεν γράφω για να μεταδίδω μηνύματα, δεν το έχω κάτι τέτοιο και όσο μαθαίνω τόσο ανήξερος αισθάνομαι. Μου αρέσει που είμαι απλός και μπορώ να εκφράζω αυτό που θέλω και ως εκεί που μπορώ. Άλλωστε όλα τα είπαν αιώνες πριν τα φωτισμένα πνεύματα της αρχαιότητας, ο Χριστός, ο Βούδας, οι ανά τους αιώνες μεγάλοι δάσκαλοι ως το τελευταίο μήνυμα του Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ για ένα δικαιότερο κόσμο. Το αν ο κόσμος μας έγινε καλύτερος από τότε και αν τα μηνύματά τους υπερίσχυσαν στη λαίλαπα της παρηκμασμένης ανθρωπότητας, ας τ’αφήσουμε καλύτερα. Από εκεί και πέρα όμως ο καθένας δημιουργός από μας περιγράφει τη ζωή με το δικό του εκφραστικό τρόπο, αφήνοντας απλώς το προσωπικό του αποτύπωμα επάνω στα ήδη λεχθέντα. «Λόγια παλιά είναι η τέχνη μου με ντύμα νέο» είπε ο Σαίξπηρ.
Δεν τόχω σκεφθεί ποτέ, εκείνο που ξέρω είναι ότι όταν κάτι με γαργαλάει όταν ξυπνάω το πρωί, όταν κάτι φτερουγίζει στο μυαλό μου εκεί που περπατάω και όταν γράφω, ο μικρός Δημήτρης είναι παρών και μου πετάει χαλικάκια κρυμμένος πίσω από μια φτερωτή βάρκα. Τα χαλικάκια είναι ιδέες και η βάρκα η φαντασία που με κλέβει και πετάμε μαζί διαγράφοντας πιρουέτες στο χρόνο. Πίσω, μπρος, εδώ και παντού. Αυτό συνέβη και στο «χειμωνόσπιτο».
Βιωματικά στοιχεία του μικρού Δημήτρη είναι η φύση από ένα νησί που έζησε τα πρώτα χρόνια με παππούδες και γιαγιάδες σε σπίτια όπου οι πόρτες δεν κλείδωναν ποτέ, οι αλάνες που μάτωνε τα γόνατα, ζώα του δάσους κανονικά και όχι από εικόνες παραμυθιών, ψάρεμα σε μια βάρκα με ένα θείο που τραγουδούσε ωραία, μάζεμα της ελιάς και μέσα σε όλα ο αγώνας της επιβίωσης και άλλα άχαρα της επαρχιακής ζωής
Ωστόσο το Χειμωνόσπιτό μου είναι η οικολογική μου συνείδηση που λέει ότι ο άνθρωπος δεν είναι το κέντρο του κόσμου αλλά ότι κι ο ίδιος αποτελεί τμήμα ενός συνόλου του οικοσυστήματος. Ότι δεν μπορούμε να ζούμε με δικούς μας κανόνες αλλά να συμβαδίζουμε με εκείνους της φύσης. Βλέπουμε πόσο μεγάλη καταστροφή έχει προκαλέσει ο άνθρωπος στον πλανήτη με συνέπειες κλιματικών αλλαγών και άλλων που οδηγούν σε ανθρωπιστικές κρίσεις. «Έχουμε τόση βαναυσότητα που θα ‘λεγε κανείς βάζουμε τα δυνατά μας να την αποτυπώσουμε σε πόλεις, σε δάση, σε θάλασσες ακόμα και στον ίδιο τον άνθρωπο», έγραψε ο Σεφέρης.
Θα ήθελα να είμαι το alter ego του διαφορετικού και παράξενου της ιστορίας, του Ητα-Ύψιλον με το ημίψηλον που έρχεται φουριόζος από το βασίλειο της τεχνολογίας. Ο δικός μου Ήτα-Ύψιλον θα τη χρησιμοποιούσε για το κοινό καλό και όχι για δικά του οικονομικά συμφέροντα. Θα χρησιμοποιούσε τη δύναμή του και τις άπειρες δυνατότητες των ηλεκτρονικών υπολογιστών, επίσης την οικονομική του ευρωστία για να κάνει το Χειμωνόσπιτο «σπίτι του νέου ανθρώπου του νέου κόσμου». Του ισορροπημένου, του ορθολογιστή αλλά και εκείνου με την εν-συναίσθηση. Του ανθρώπου της προσφοράς αλλά και της διεκδίκησης. Του δίχως πονηριά αλλά με εξυπνάδα και ευφυΐα. Του γεμάτου καλοσύνη αλλά και με θεληματική δύναμη.
Ο Σούπερμαν, ο Γιώργος Θαλάσσης, ο Αχιλλέας, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Καραϊσκάκης, οι γενναίοι και άφοβοι, όσοι ξεπετάγονταν σαν δυναμίτες μέσα από τα κόμικς και από τα θρυλικά κλασσικά εικονογραφημένα, τα οποία ήταν και τα πρώτα μου διαβάσματα. Εκείνα που με προετοίμασαν για την κλασσική λογοτεχνία και για την αγάπη του διαβάσματος που αργότερα έγινε καθημερινή συνήθεια και μαζί με το φαγητό, τον έρωτα, την τέχνη, την αγάπη των φίλων είναι είδος πρώτης ανάγκης.
Έχεις δίκιο. Αλλιώς διαβάζει κανείς κι αλλιώς αφηγείται και όχι μόνο στα παιδιά. Όμως η πράξη της αφήγησης είναι σημαντική για την προσέγγιση του παιδιού στη λογοτεχνία. Ο ήχος και οι λέξεις, ο τρόπος που εκστομίζονται από αγαπημένα οικεία πρόσωπα, γιαγιά, παππού, μητέρα, πατέρα, η έκφραση τους στο πρόσωπο με χαμηλή φωνή και δίχως εξάρσεις είναι όλη η προετοιμασία για πολλά. Ο αφηγητής χρειάζεται να μπαινοβγαίνει μέσα από τις σελίδες του παραμυθιού, όσο μπορεί με το δικό του απλό τρόπο να γίνεται ο ίδιος όλοι οι ήρωες και να βρίσκεται σώμα και ψυχή εκεί. Όχι να σκέφτεται την επόμενη δουλίτσα που έχει να κάνει μόλις βγει από το παιδικό δωμάτιο. Το απλό διάβασμα είναι η διεκπεραίωση μιας υποχρέωσης. Όπως η χιουμοριστική διαφήμιση που ακούγεται από το ραδιόφωνο όπου ένας πατέρας αδιάφορος και ανενημέρωτος για παιδικά παραμύθια, όταν το παιδί τού ζητάει να του πει παραμύθι, διαβάζει τα συστατικά ενός φαρμάκου για να τελειώνει.
Όπως όταν ρωτούσαν τον Αϊνστάιν πώς μπορεί να γίνει το παιδί τους έξυπνο σαν κι αυτόν και απαντούσε: διαβάστε του παραμύθια, πολλά παραμύθια.
Ευχαριστώ πολύ